Zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek jest jednym z najczęściej występujących schorzeń oczu. Co je powoduje i jak można temu zaradzić? Dowiedz się z tego artykułu.

Spojówka to cienka, półprzeźroczysta błona śluzowa, która pokrywa gałkę oczną. Spełnia ona głównie funkcję ochronną, i na co wskazuje jej nazwa, „spaja” gałkę oczną z wewnętrzną częścią powiek. Zawiera ona liczne gruczoły, produkujące śluz oraz płyn łzowy, a także wydziela liczne substancje i komórki układu odpornościowego. Co do budowy i funkcji jest nieco podobna do błony śluzowej, wyściełającej gardło, i tak jak ona – niekiedy choruje, czyli ulega zapaleniu.

[czytaj: Zapalenie spojówek a zakażenie koronawirusem]

Zapalenie spojówek: rodzaje

Zależnie od przyczyny powstania, rozróżnić można kilka rodzajów zapalenia spojówek, mianowicie:

– spowodowane czynnikami zakaźnymi: bakteryjne, wirusowe i grzybicze

– toksyczne,

– alergiczne,

– w zespole suchego oka.

Najczęściej występującymi zapaleniem jest zapalenie spojówek spowodowane przez bakterie. Jest to też najczęstsza choroba okulistyczna, z którą pacjenci zgłaszają się do lekarza. Charakteryzuje się ropną wydzieliną, swędzeniem i pieczeniem oczu oraz zaczerwienionymi spojówkami.

Z kolei przy wirusowym zapaleniu oczy obficie łzawią, często występuje światłowstręt i zauważyć można znaczne ich przekrwienie. Zarażony może odczuwać dyskomfort, poczucie, że coś znajduje się pod powieką. Bardzo często zapalenie to występuje w parze z przeziębieniem, grypą czy innymi zakażeniami wirusowymi, jak np. COVID.

Alergiczne zapalenie spojówek objawia się pieczeniem, swędzeniem oka oraz wodnistą wydzieliną zawsze obu oczu na raz, powieki są też często opuchnięte. Alergie powodowane są przez uczulające chorego alergeny np. pyłki traw, drzew, owoce, sierść zwierząt czy też leki.

Rzadko występujące grzybicze zapalenie spojówek jest często następstwem przewlekłej antybiotykoterapii lub stosowania leków sterydowych, czasem też złej dezynfekcji soczewek kontaktowych. Dotknięte tą chorobą oko boli oraz powoduje dyskomfort, może też delikatnie łzawić. 

Zespół suchego oka może występować przez cały rok, a jego przyczyną jest nieprawidłowe funkcjonowanie filmu łzowego, pokrywającego powierzchnię gałki ocznej – jego niewłaściwy skład lub zbyt małe wydzielanie łez. Częsty jest u osób pracujących przed komputerem w suchych bądź klimatyzowanych pomieszczeniach. Może powodować pieczenie, ogólne podrażnienie oczu, uczucie „piasku” pod powiekami, czasem swędzenie i nadwrażliwość na światło; rano chory zauważa obecność śluzowej wydzieliny w worku spojówkowym.

Przyczyny zakaźnych zapaleń spojówek

Najczęściej do przyczyn bakteryjnego in. ropnego zapalenia spojówek można zaliczyć gronkowce, paciorkowce i pneumokoki. Bakterie te można przenieść dotykając oczu brudnymi dłońmi. Najczęstsze wirusy, które atakują spojówki to adenowirusy i wirusy herpes. Spośród patogennych grzybów warto wymienić drożdżaki, aspergillus czy fusarium.

Diagnostyka zapalenia spojówek

Przeważnie wystarczy zwykłe badanie w połączeniu z wywiadem chorobowym, żeby zdiagnozować przyczynę zapalenia. Badanie takie wykonuje się za pomocą lampy szczelinowej, przez którą ogląda się w dużym powiększeniu oko pacjenta.

W celu potwierdzenia obecności bakterii lub grzyba, który wywołał zakażenie, szczególnie wtedy gdy nie ma poprawy w leczeniu, należy wykonać posiew wydzieliny z worka spojówkowego. Wykonuje się go na zlecenie okulisty, który zaznacza, czy chodzi o bakterie tlenowe, beztlenowe czy raczej grzyby chorobotwórcze. Można też wykonać pełen pakiet bakteriologiczny, zawierający 3 powyższe testy. Dodatkowo po uzyskaniu wzrost bakterii lub grzybów wykonywany jest tzw. antybiogram, czyli sprawdzenie wrażliwości drobnoustrojów na różne antybiotyki. Robi się to po to, aby w dalszej terapii użyć właściwego leku.

Powyższe wymazy spojówkowe można pobrać w Centrum  Okulistycznym OPTIMUM. Wyniki można następnie sprawdzić on-line nie wychodząc z domu.

Leczenie zapalenia spojówek

Leczenie jest ściśle uzależnione od przyczyny, która infekcję spowodowała. Jeśli chorobę wywołały bakterie, wirusy lub grzyby, niezbędne jest leczenie antybiotykami lub innymi lekami w postaci maści, żelu albo kropli. Leczenie trwa zazwyczaj około tygodnia – do całkowitego ustąpienia objawów. Niestety, przy zapaleniu atypowymi drobnoustrojami może to potrwać nawet kilka tygodni bądź miesięcy. Jeśli leczenie nie przynosi efektu po tygodniu, należy odstawić leki i wykonać posiew wydzieliny z worka spojówkowego.

W przypadku zapaleń alergicznych stosuje się odpowiednie krople przeciwalergiczne oraz zaleca, o ile to możliwe, unikanie czynnika wywołującego uczulenie.

Zapalenia toksyczne leczymy przez eliminację czynnika toksycznego (np. leku) i nawilżanie oka. Leki nawilżające znajdują też zastosowanie w terapii zespołu suchego oka, wywołującego przewlekły stan zapalny spojówek.

Jak zapobiegać zapaleniu spojówek

Aby zapobiec rozwinięciu się zapalenia spojówek, należy stosować właściwą profilaktykę. Najważniejsza jest prawidłowa higiena oczu, polegająca między innymi na niedotykaniu okolic oczu brudnymi dłońmi. Można również przemywać oczy rano i wieczorem za pomocą specjalnych chusteczek do higieny powiek, które można nabyć w aptece. Dotyczy to szczególnie osób stosujących makijaż oczu. Niewskazane jest pożyczanie kosmetyków od innych osób, ponieważ w ten sposób mogą przenosić się bakterie. W przypadku stosowania soczewek kontaktowych należy zadbać o odpowiednie ich przechowywanie oraz codzienną dezynfekcję, a w trakcie zapalenia spojówek na czas choroby trzeba całkowicie z nich zrezygnować.  Nie należy drapać ani przecierać swędzącego oka. W przypadku podejrzenia zapalenia spojówek absolutnie nie wolno stosować niektórych „domowych” sposobów jak okłady z rumianku czy herbaty, bo można jedynie pogorszyć stan oka. Można natomiast przemywać oczy roztworem soli fizjologicznej z apteki, najlepiej schłodzonym w lodówce, co przyniesie ulgę.

W przypadku, gdy oko zostanie już raz zainfekowane, warto tym bardziej wdrożyć opisane wyżej metody zapobiegania, gdyż infekcje związane z zapaleniem spojówek mają tendencję do nawracania. Jeśli zapalenia zdarzają się często i towarzyszą im dodatkowo jęczmienie czy gradówki, należy oprócz wykonania posiewu z worka spojówkowego, wykonać badania ogólne krwi pod nadzorem swojego lekarza rodzinnego.  Zapalenia spojówek są wysoce zaraźliwe dla otoczenia i domowników, o czym trzeba pamiętać.

Nie warto bagatelizować objawów pojawiających się wraz z tym schorzeniem, lecz jak najszybciej udać się do lekarza okulisty. Może to pomóc w szybkim dojściu do zdrowia oraz zdiagnozować przyczynę problemu, co pozwoli na uniknięcie zakażenia w przyszłości.