Jaskra u dzieci – rodzaje

Światowa organizacja Zdrowia informuje, że na jaskrę choruje około 70 mln ludzi. Powszechnie uważa się, że dotyka osoby starsze, jednak nie jest to prawdą. Może rozwinąć się w każdym wieku, jak również wystąpić pod postacią schorzenia wrodzonego o złożonej patogenezie.

Jaskra u dzieci może mieć podłoże genetyczne, jak również pojawić się samoistnie. Można ją wyleczyć bądź znacznie spowolnić jej rozwój pod warunkiem, że zostanie wcześnie wykryta.

Rodzaje jaskry u dzieci

Jaskra wrodzona pierwotnie

Jest dziedziczna i dotyczy jednego lub obu oczu. Występuje stosunkowo rzadko (1:10 000 urodzeń) i obejmuje 40 procent przypadków jaskry u dzieci. Jaskrę wrodzoną pierwotnie można wykryć już w życiu płodowym dziecka, jednak tylko 20 procent przypadków jest diagnozowanych w chwili narodzin, zaś 80 procent w pierwszym roku życia. Wynika to z trudności zdiagnozowania schorzenia, które objawia się dopiero w ciągu pierwszych lat życia. Część objawów klinicznych jaskry wrodzonej pierwotnie może być podobna do objawów zapalenia spojówek – łzawienie, światłowstręt, zaciskanie i tarcie powiek, które wynikają z przymglenia rogówki. Dodatkowo jednak mogą pojawić się ból oka spowodowany wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego przekraczającego 20 mmHg, powiększenie gałki ocznej (woloocze) i wzrost średnicy rogówki >12 mm przed ukończeniem 1 r.ż., niebieskie zabarwienie twardówek powstałe na wskutek rozciągnięcia ścian gałki ocznej, pęknięcie błony Descemeta i obrzęk, płaskie lub wklęsłe odejście tęczówki, poszerzenie zagłębienia centralnego tarczy nerwu wzrokowego, wysoka krótkowzroczność. Objawy te  wynikają z wadliwej budowy struktur oka, tj. dysgenezy kąta przesączania rogówkowo-tęczówkowego oraz nieprawidłowości w utkaniu siateczki beleczkowania, które utrudniają odpływ cieczy wodnistej. Warto tu dodać, że u zdrowego człowieka produkcja i odpływ cieczy wodnistej na zewnątrz oka odbywa się w sposób ciągły, a utrudnienie odpływu powoduje wzrost ciśnienia w oku. Wysokie ciśnienie zaś prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty widzenia.

Jaskra wrodzona o późnym początku (jaska dziecięca / młodzieńcza)

Spowodowana jest izolowaną trabekulodysgenezą z późniejszym wystąpieniem pierwszych objawów. Jaskra wrodzona o późnym początku objawia się:

• pomiędzy 2. a 3. r.ż. – jaskra wrodzona dziecięca (55 procent przypadków),
• pomiędzy 3. a 16 r.ż. – jaskra wrodzona młodzieńcza (występuje najrzadziej).

Diagnostyka schorzenia jest dość trudna. U dzieci powyżej 3. r.ż., powłoki gałki ocznej nie mają już tendencji do rozciągania się pod wpływem zwiększonego ciśnienia wewnątrzgałkowego, dlatego jaskra wrodzona o późnym początku przebiega podobnie jak jaskra występująca w wieku starszym tzn. bezobjawowo. Często pierwszym objawem jest ubytek w polu widzenia. Badania kliniczne wskazują na wrodzone zaburzenia rozwojowe tarczy nerwu wzrokowego oraz ubytki w obrębie pierścienia nerwowo-siatkówkowego, zanik tarczy nerwu wzrokowego niezwiązany z neuropatią jaskrową, szczeliny tarczy nerwu wzrokowego oraz zespół tarczy pochyłej.

Jaskra wtórna u dzieci

Przyczyną jaskry wtórnej u dzieci jest blokowanie kąta przesączania np. z powodu gromadzenia w nadmiarze barwnika lub złuszczania torebki soczewki. Objawia się na wskutek urazu, przewlekłego zapalenia przedniej części błony naczyniowej bądź innych chorób oka, takich jak małoocze, beztęczówkowość, podwichnięta soczewka, a także po operacji zaćmy wrodzonej. Jaskrę wtórną mogą także wywołać nowotwory oka oraz długotrwałe stosowanie preparatów steroidowych.

Jaskra wtórna niemowląt i dzieci daje podobne objawy jak przy zapaleniu spojówek, tj. łzawienie, światłowstręt, zaciskanie i tarcie powiek przez dziecko.

(czytaj: Leczenie jaskry u dzieci)