Jaskra wtórna – co to jest?

Czym jest jaskra?

Jaska obejmuje kilka jednostek chorobowych o zróżnicowanym mechanizmie, które łączy charakterystyczna neuropatia nerwu wzrokowego oraz komórek siatkówki. Stanowi pierwszą przyczynę nieodwracalnej ślepoty na świecie. Zmiany w obrębie nerwu dotyczą przede wszystkim cech morfologicznych jego początkowego odcinka, widocznego w badaniu dna oka jako tzw. tarcza nerwu wzrokowego. Objawiają się one charakterystycznymi ubytkami w polu widzenia. W najprostszym podziale wyróżnia się jaskrę pierwotną (czytaj>> jaskra pierwotna) i jaskrę wtórną. Jak powstaje jaskra wtórna?

Przyczyny jaskry wtórnej

Jaskrę wtórną wywołują  patologiczne stany oka, na skutek których dochodzi do zaburzenia odpływu cieczy wodnistej przez kąt przesączania (strukturę znajdującą się pomiędzy obwodową częścią rogówki i przednią twardówki a podstawą tęczówki). Powoduje to podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, co w rezultacie powadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Blokowanie odpływu cieczy wodnistej z oka może być wynikiem np. stanów zapalnych, nadmiernego gromadzenia ziarenek barwnika, złuszczania torebki soczewki, urazów mechanicznych, wylewu krwi do gałki ocznej, stosowania niektórych leków (np. sterydowych). Częstą przyczyną jaskry wtórnej jest rozrost nieprawidłowych naczyń krwionośnych w miejscy odpływu cieczy z oka, co może być powikłaniem cukrzycy czy zakrzepu żylnego w gałce ocznej.

Rodzaje jaskry wtórnej

Jaskra wtórna otwartego kąta przesączania

Może towarzyszyć zmianom patologicznym soczewki bądź innym schorzeniom lub rozwinąć się w wyniku urazu narządu wzroku. Charakteryzuje się otwartym kątem przesączania. Rodzaje jaskry wtórnej z otwartym kątem przesączania:

• jaskra barwnikowa – kąt zablokowany jest przez nadmiernie uwalniany barwnik odpowiadający za kolor tęczówki. Ciśnienie w oku zazwyczaj jest wysokie, niekiedy spada do prawidłowej wartości. Częstą przyczyną tego typu jaskry jest nadmierny wysiłek fizyczny;
• jaskra fakolityczna – inaczej jaskra białek soczewki. Ten typ jaskry pojawia się w przebiegu zaćmy przejrzałej soczewki. W jaskrze fakolitycznej dochodzi do zaczopowania sieci beleczkowania przez wielkocząsteczkowe białka zmętniałej soczewki lub obarczone nimi makrofagi;
• jaskra torebkowa – inaczej jaskra w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania torebki soczewki – pseudoeksfoliacji, PEX. Polega na odkładaniu się w strukturach przedniej komory oka nieprawidłowego materiału amyloidowego (białkowego), który powoduje mechaniczne zatkanie kąta przesączania. Skutkuje to nieprawidłowościami w budowie kanału beleczkowego. a tym samym – podwyższeniem ciśnienia w oku. Zmiany te wstępują najczęściej  osób po 60 r.ż. i początkowo zauważalne są w jednym oku.
• jaskra pourazowa – powodem podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego jest tu mechaniczne uszkodzenie struktur kąta przesączania najczęściej po urazie tępym gałki ocznej (pobicia, sporty walki, tenis, paintball).

Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania 

Występuje rzadziej niż jaskra wtórna z otwartym kątem przesączania. Charakteryzuje się przewlekłym bądź ostrym zamknięciem kąta przesączania. Przyczyny problemu z odpływem cieczy wodnistej wynikać mogą z mechanicznego zatkania kąta (guz, wysięk, zrost, blokująca nasada tęczówki), stanu zapalnego przedniego odcinka błony naczyniowej oka, podwichnięcia soczewki, powikłań po operacjach wykonywanych na otwartej gałce ocznej oraz ze zmian naczyniowych spowodowanych miażdżycą, cukrzycą oraz zwężeniem naczyń krwionośnych szyjnych i kręgowych. Rodzaje jaskry wtórnej z zamkniętym kątem przesączania:

• jaskra wtórna związana z pęczniejącą lub przemieszczoną soczewką,
• jaskra neowaskularna związana z rozrostem nieprawidłowych naczyń krwionośnych w kącie przesączania,
• jaskra towarzysząca guzom nowotworowym tęczówki lub ciała rzęskowego,
• jaskra przebiegająca z wrodzonymi anomaliami kąta.