Czynniki ryzyka jaskry

Jaskra (czyt. Jaskra – groźna choroba oczu) to cała grupa chorób oczu, określana terminem neuropatii jaskrowej, charakteryzująca się postępującym uszkodzeniem włókien tworzących nerw wzrokowy. Rozpoznanie jaskry nie jest proste i wiąże się z przeprowadzeniem szeregu badań diagnostycznych. Do podstawowych należą badania dna oka i ocena tarczy nerwu wzrokowego. W przypadku podejrzenia jaskry wykonuje się dodatkowe, specjalistyczne badania diagnostyczne, m.in. pachymetrię.

Pochodzenie ma znaczenie

Z badań wynika, że częstotliwość występowania jaskry w różnych rejonach świata jest inna i związane jest to ze zróżnicowaną budową anatomiczną oka i różnicami genetycznymi wśród poszczególnych ras. Osoby rasy czarnej  chorują najczęściej, najrzadziej zaś na jaskrę cierpią Eskimosi i mieszkańcy Azji.

Wśród mieszkańców Europy Zachodniej (w tym Polaków) i Ameryki Północnej, czyli przedstawicieli rasy kaukaskiej, zachorowalność na jaskrę wynosi ok. 3,5 proc. ludności. Szacuje się, że w Polsce najprawdopodobniej cierpi na jaskrę ok. 800 tys. osób.

Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe

Najważniejszym czynnikiem wystąpienia jaskry jest zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, jego norma mieści się w zakresie 10-21 mm Hg. Bywa jednak, że jaskra występuje o pacjentów z ciśnieniem prawidłowym i taki przypadek nazywa się jaskrą niskiego ciśnienia. Zdarza się również, że pacjent ma zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, a nerw wzrokowy nie ulega uszkodzeniu (w następstwie uszkodzenia nerwu wzrokowego dochodzi do powstania ubytków w polu widzenia). W takim przypadku mówi się o nadciśnieniu ocznym.

Pod kątem jaskry szczególnie podejrzane są wahania ciśnienia wewnątrzgałkowego w ciągu doby, które u zdrowej osoby nie powinny przekraczać 4 mm Hg.

Pozostałe czynniki ryzyka jaskry

Czynniki ryzyka jaskry można podzielić na miejscowe, związane z samym okiem i ogólne, czyli systemowe.
Do czynników miejscowych należą:

• krótkowzroczność (wiąże się z gorszym ukrwieniem nerwu wzrokowego i mniejszą tolerancją na niewielki wzrost ciśnienia)
• cienka rogówka
• zespół pseudoeksfoliacji (złuszczania soczewki) i zespół rozproszenia barwnika

Do czynników systemowych należą:

• dodatni wywiad rodzinny (dziedziczenie jest wielogenowe; szczególnie dotyczy to krewnych pierwszego stopnia)
• wiek (w przypadku jaskry pierwotnej otwartego kąta przesączania – choroba częściej rozwija się po 60. r.ż.) duże spadki ciśnienia tętniczego w czasie snu
• niskie ciśnienie tętnicze
• nadciśnienie tętnicze
• migrenowe bóle głowy
• objaw Reynauda – zimne ręce i stopy
• duże stężenie cholesterolu
• cukrzyca
• choroby układu krążenia
• przewlekły stres

Każdy, a szczególnie osoby znajdujące się w grupie ryzyka, powinien poddawać się regularnym, kompleksowym badaniom okulistycznym pod kątem wystąpienia jaskry. Badania te obejmują m.in. pomiar grubości rogówki, badanie nerwu wzrokowego (HRT), warstwy włókien nerwowych GDxPRO), komórek zwojowych siatkówki (GCC), tonometrię (mierzenie ciśnienia wewnątrz oka), badanie pola widzenia (najlepiej FDT Matrix).